Dlaczego boli cz. III Joanna Tokarska joannatokarska.pl królowa fizjoterapii

Dlaczego boli? Cz. III

Dlaczego boli? Cz. III

Po co mi wiedza o bólu?

Zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego Twój mniej wykształcony kolega, stosujący techniki „od czapy”, odnosi w terapii więcej sukcesów niż Ty? A może miewasz poczucie, że pomogłeś pacjentowi, mimo że nie zrobiłeś niczego sensownego? Istnieje możliwość, że w obu wypadkach terapia była trafiona, ale na innych poziomach. A gdyby nauczyć się wykorzystywać to zjawisko świadomie?

Zanim przeczytasz resztę tego wpisu

Musimy ustalić jedną rzecz: nic nie zwalnia fizjoterapeuty z obowiązku przeprowadzenia badań podmiotowego i przedmiotowego. Jeżeli pacjent cierpi z powodu uszkodzenia tkanek, należy pomóc mu zgodnie z obowiązującą wiedzą i standardami leczenia. Opisane przeze mnie wskazówki będą miały zastosowanie jako dopełnienie terapii strukturalnej oraz w sytuacjach występowania bólu o charakterze chronicznym, kiedy mózg generuje sygnał bólowy mimo braku zagrożenia dla tkanek ciała.

Dzieje się tak wtedy, kiedy w mózgu człowieka powstały połączenia neuronalne skojarzone z niebezpieczeństwem. Wywołują one ból mimo faktu, że niebezpieczeństwo minęło. Mogą je aktywować różne bodźce, często w ogóle niekojarzone z bólem, jak problemy w pracy czy sytuacje z życia codziennego. David Butler nazywa te czynniki DIMami [1]. Pisałam o nich w poprzedniej części wpisów o bólu:  Teoria SIM i DIM

Czy ktoś w ogóle to zbadał?

Wiem, że niektóre twierdzenia mogą brzmieć jak „latanie na dywanie”, ale fakty są niezaprzeczalne: mózg potrafi generować ból bez przyczyn na poziomie tkanek ciała [2] oraz NIE generować bólu mimo rozległych uszkodzeń [3].

Istnieje wiele badań naukowych potwierdzających współzależność czynników fizycznych i psychicznych w procesie powstawania bólu.

W 2011 roku naukowcy przy użyciu rezonansu magnetycznego udokumentowali, że ból psychiczny aktywuje te same obszary w mózgu co ból fizyczny. W tym (jakże okrutnym!) badaniu pokazywano badanym osobom zdjęcia byłych partnerów, z którymi rozstali się w poprzednim półroczu. Zdjęcia aktywnych obszarów porównywano do zdjęć wykonanych podczas odczuwania fizycznego bólu. Nie było różnicy!

Dlaczego boli cz. III Rys. 1 Obszary aktywowane podczas odczuwania bólu fizycznego i psychicznego Joanna Tokarska joannatokarska.pl

Rys. 1. Obszary aktywowane w mózgu podczas odczuwania bólu fizycznego i psychicznego.

W National Institute of Dental and Craniofacial Research w USA sprawdzano reakcje bólowe osób zdrowych oraz chorych na fibromialgię. Badania wykazały, że ten sam bodziec wywołuje większą reakcję u chorych niż zdrowych.

Warto podkreślić, że fibromialgia nie jest chorobą tkanek ciała; jej źródeł doszukuje się w zjawisku tzw. centralnej sensytyzacji, czyli powstaniu połączeń nerwowych oraz zmian hormonalnych prowadzących do nadmiernego odczuwania bólu mimo braku fizycznych powodów. Brzmi znajomo?

Dlaczego boli cz. III Rys.2-Fibromialgia Joanna Tokarska joannatokarska.pl

Rys. 2. Poziom odczuwania bólu u pacjentów chorych na fibromialgię oraz u osób zdrowych.

Jak wykorzystać wiedzę o bólu w praktyce terapeutycznej?

Znajdź DIMy i SIMy pacjenta. Pomocne będzie włączenie do wywiadu pytań [6]:

  1. Jak wyglądało twoje dzieciństwo?
  2. Czy miałeś jakieś traumatyczne doświadczenia?
  3. Czy kiedykolwiek rozpoznano u ciebie zaburzenia osobowości? Kiedy?
  4. Czy coś może powodować aktywację tych zaburzeń?

W celu pogłębienia wywiadu w kierunku czynników stresogennych zapytaj o takie kwestie jak:

  1. choroba lub śmierć wśród rodziny lub przyjaciół;
  2. rozwód lub problemy małżeńskie;
  3. problemy prawne;
  4. wypadek lub uraz;
  5. nowy związek lub kolejne małżeństwo;
  6. trudności w pracy lub zmiana pracy;
  7. nowy członek rodziny lub zmiana struktury rodziny;
  8. zmiana sytuacji finansowej;
  9. zmiana sytuacji mieszkaniowej;
  10. doświadczenia przemocy;
  11. zmiany w aktywności seksualnej lub inne zmiany dotyczące strefy seksualnej.

Tutaj znajdziesz gotowy kwestionariusz do wydruku: KLIKNIJ

Jak edukować?

Udowodniono, że lepsze efekty daje edukacja pacjentów z chronicznym bólem w połączeniu z fizjoterapią niż sama edukacja i sama fizjoterapia [7]. Należy jednak podjąć ten temat w sposób usystematyzowany.

Przekaz terapeuty powinien być klarowny:

  • Twój ból jest realny. Nie jest spowodowany uszkodzeniem tkanek, ale połączeniami neuronalnymi, których mózg się wyuczył.
  • Stres uruchamia powyższy mechanizm. Twój ból da się więc wyjaśnić. Nie jesteś winny.
  • Ten stan rzeczy jest odwracalny. Nie trzeba uczyć się z tym żyć.

Kiedy pacjent dostrzeże znaczenie czynników DIM i SIM, sam będzie mógł wpływać na ich ilość w życiu.

Należy zwrócić uwagę na ciężar poszczególnych komponentów problemu. David Butler używa w tym wypadku metafory wanny.Jeżeli wanna jest po brzegi wypełniona potworami, nawet maleńkie stworzenie spowoduje wychlapanie wody. Czy jednak jest ono przyczyną całej sytuacji?

Dlaczego boli cz. III Rys.-3.-David-Butler-w-trakcie-wykładu-na-temat-bólu Joanna Tokarska joannatokarska.pl

Rys. 3. David Butler w trakcie wykładu na temat bólu. Czy naprawdę ten maluszek jest wszystkiemu winien? Może warto w pierwszej kolejności usunąć z wanny którąś z bestii?

Jak rozmawiać, żeby „słowo ciałem się stało”?

Człowiek porozumiewa się za pomocą metafor. To metafory kształtują jego świadomość. Używając odpowiedniego rodzaju przenośni, terapeuta jest w stanie wpływać na świadomość pacjenta. Wyróżnia się kilka rodzajów metafor.

Metafory ontologiczne

Czuję się rozbity.

Dysk mi wyskoczył.

Metafory prognostyczne

Starość nie radość.

Rentgen zgodny z dowodem.

Metafory rozczłonkowujące

Chciałbym wymienić rękę na nową.

Nie cierpię tej nogi.

Czuję, jakby ta stopa była nie moja.

Metafory napastnicze

Jakby ktoś wbijał mi szpikulec w biodro.

Jakby ciało rozrywało się w środku.

Używając odpowiednich przenośni w komunikacji z pacjentem, można wpływać na jego postrzeganie własnego stanu zdrowia oraz budować pozytywny obraz jego ciała.

Przykład pozytywnej komunikacji z pacjentem:

P: Czuję, że brak mi smaru w stawach, kość trze o kość.

T: W takim razie spróbujmy je naoliwić. Dzięki ćwiczeniom rozprowadzimy smarowidło, a staw wchłonie je jak gąbka.

Fizjoterapia jest taką dziedziną medycyny, w której komunikacja pełni rolę kluczową. Nie zawsze najważniejsze jest wyjaśnianie szczegółów anatomicznych; czasem większą skuteczność uzyskamy, gdy zastosujemy odpowiedni „klucz” do wyobraźni pacjenta. Jego umysł wykona resztę.

Sukcesów w terapii bólu życzę Wam i sobie!

Joanna Tokarska

Dziękuję Ci bardzo za przeczytanie tego artykułu. Proszę Cię skomentuj co na ten temat myślisz. Jeśli będziesz miał jakiekolwiek pytania, to zapraszam Cię do ich zadawania.

A jeśli podoba Ci się to co piszę, to kliknij proszę “Lubię to” oraz zapisz się na mój newsletter.

Nie zapomnij za subskrybować podcastu Fizjopozytywnie o zdorwiu [podcast o fizjoterapii]

Lub po prostu zajrzyj na stronkę i zobacz Podcast o fizjoterapii

Jeżeli nie chcesz przegapić rewelacyjnych treści związanych z nowymi wywiadami, trzy dniówkami dołącz do mnie zostawiając adres email: Tak chcę i nie mogę przegapić rewelacyjnych treści:)

Dołącz do mnie na Instagramie

Dowiedz się więcej:

Dlaczego boli cz. I

Dlaczego boli cz. II

Źródła:

  1. Treating Pain Using the Brain – David Butler
    Koadlow Public Lecture 2015, 111.2017.
    https://www.youtube.com/watch?v=4ABAS3tkkuE&t=3036s
  2. The Rubber Hand Illusion – Horizon: Is Seeing Believing?, 18.11.2017.
    https://www.youtube.com/watch?v=sxwn1w7MJvk
  3. Imaging Nail Gun Injuries, 18.11.2017.
    http://www.wikiradiography.net/page/Imaging+Nail+Gun+Injuries
  4. Social rejection shares somatosensory representations with physical pain. Kross E, Berman MG, Mischel W, Smith EE, Wager TD.
    https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21444827
  5. Functional magnetic resonance imaging evidence of augmented pain processing in fibromyalgia. Gracely RH, Petzke F, Wolf JM, Clauw DJ.
    https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12115241
  6. Understanding Pain and Pain Treatments – the mind body connection. Howard Schubiner, MD, Internal Medicine Providence Hospital, 18.11.2017.
    https://goo.gl/3hpkPu
  7. Pain Neuroscience Education: State of the Art and Application in Pediatrics
    Hannah Robins, Victoria Perron, Lauren C. Heathcote, and Laura E. Simons
    https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5184818/

Dlaczego boli? Cz. III joannatokarska.pl Joanna Tokarska Fizjopozytywna Fizjoterapia bez granic podcast fizjoterapeuty podkast fizjoterapia podkast fizjoterapeuty

© 2024 Joanna Tokarska

Jeśli któryś z moich materiałów pomógł Ci - postaw mi kawę!

Postaw mi kawę na buycoffee.to

3 thoughts on “Dlaczego boli? Cz. III”

  1. Maria Kowalska-Kwiatkowska, Łódź.

    Bardzo dziękuję, za wyczerpującą informację o bólu. Od dwóch miesięcy choruję na półpasiec, a teraz na neuralgię po półpaścu. Biorę GABAPANTYNĘ , i choć wcześniej budził mnie ból, teraz w nocy śpię. Domyśliłam się, że ten ból mam w głowie, a nie w miejscach po półpaścu. Teraz wiem to na pewno i muszę odpowiednio zająć się moim problemem. Raz jeszcze dziękuję, za chęć przekazania swojej wiedzy na forum. Maria K-K.

    1. joannatokarska

      Dziękuję za piękny komentarz 🙂
      Życzę owocnej walki z własnymi demonami. Jestem przekonana, że potrafi Pani co najmniej złagodzić dolegliwości.
      Trzymam kciuki!!!
      Joanna

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *